Dat het bijzondere tijden zijn hoef ik niet uit te leggen. Allereerst wil ik namens heel IJskoud iedereen die direct of indirect, persoonlijk of zakelijk getroffen is door COVID-19 een hart onder de riem steken. Heel veel sterkte!
In het licht van alles wat er momenteel gebeurt moest ik denken aan Churchills uitspraak ‘never waste a good crisis’. Alles wat nu in sneltreinvaart op ons af komt geeft me veel om over na te denken, als mens en als ondernemer. Zo probeer ook ik van deze crisis te leren. Niet voor niets wordt crisis in het Chinees geschreven met de karakters voor ‘gevaar’ en ‘kans’. Ik ben ervan overtuigd dat in dit hele verhaal een les verscholen zit en hoe langer ik erover nadenk – en hoe meer ik zie hoe overheden, organisaties en leidinggevenden erop reageren – hoe duidelijker mij wordt wat die les is. Namelijk dat zachtheid, compassie en samenwerking in deze turbulente tijden beter werken dan harde, directieve maatregelen.
Harry Garretsen en Janka Stoker zijn hoogleraren aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij onderzochten wereldwijd hoe leiders reageren op grote externe schokken of bedreigingen, zoals de kredietcrisis in 2008 en recenter de Brexit. Zij ontdekten dat leidinggevenden in crisissituaties directiever worden richting hun medewerkers. Ze gaan strakker sturen, nemen zelf de beslissingen en oefenen veel controle uit. Een crisisreflex die op de korte termijn functioneel kan zijn: hij lost onzekerheid op en biedt duidelijke richtlijnen.
Maar ik betwijfel of deze reactie op lange termijn effectief is en het onderzoek van de Groningse hoogleraren staaft mijn gevoel. Dergelijk gedrag van leidinggevenden zorgt namelijk ook dat medewerkers worden afgeremd in het zoeken naar nieuwe en innovatieve oplossingen. Mensen worden minder flexibel en durven minder risico’s te nemen. Terwijl juist deze kwaliteiten cruciaal zijn voor prestaties en continuïteit. En dus voor het zo ongeschonden mogelijk overleven van een crisis.
Ik ben er inmiddels van overtuigd dat harde tijden vragen om zacht leiderschap. Dat betekent niet het gevaar wegwuiven of pappen en nathouden, maar wel de hand reiken naar elkaar en samen optrekken op zoek naar de uitweg. Het vinden van (nieuwe) oplossingen vergt leiders die kansen willen zien en open staan voor ideeën van anderen. Dat betekent meer delegeren, in plaats van minder. In mijn ogen is geloof in elkaar de enige juiste crisisreflex. Controle is goed, vertrouwen is beter.
Warme groet,
José
