‘Op zes december vroegen ze of ik de boot had gemist’

‘Op zes december vroegen ze of ik de boot had gemist’
José Komin
José Komin

Directeur IJskoud

Als vrouwelijke directeur van een koeltechnisch bedrijf is het misschien geen grote verrassing dat José Komin veel waarde hecht aan een inclusieve samenleving. In dit artikel vertellen José en haar goede vriend George van der Heijden, Manager Diversity & Inclusion bij Het Koninklijk Concertgebouw, over discriminatie, diversiteit, inclusie en het belang van een goed gesprek.


Open armen

José: ‘Bij IJskoud werkt een grote diversiteit aan mensen. We hebben collega’s met verschillende culturele achtergronden, van Senegal tot Colombia en van Syrië tot Purmerend. Maar we hebben ook iemand in het team gehad die knokte tegen de auto-immuunziekte Multiple Sclerose. Hij is helaas inmiddels afgekeurd, maar heeft hier jaren mooi werk verricht. Bij IJskoud ontvangen we iedereen die hard kan werken met open armen, ongeacht je achtergrond. Toch merken we dat niet iedereen daar zo tegenover staat. Sommige collega’s moeten zich dubbel bewijzen. Dat verbaast me. Sterker nog: het irriteert me. Ik kan daar met George echt goed over praten. Hij is een grote inspiratiebron.’


Boot gemist

George: ‘Ik ben inderdaad behoorlijk gedreven als het gaat om diversiteit en inclusie. Neem bijvoorbeeld Sylvana Simons en de zwartepietendiscussie. Het is natuurlijk makkelijk om haar te veroordelen als je er zelf niet mee geconfronteerd wordt, maar verdiep je er op zijn minst eens in. Begrijp me niet verkeerd: vroeger vond ik het ook allemaal normaal. Ik groeide met Sinterklaas op en heb regelmatig voor Zwarte Piet gespeeld. Toch voelde het toen al niet helemaal lekker. Kreeg ik op 6 december de vraag of ik de boot had gemist. Als kind lachte ik dat dan maar een beetje weg, maar het is natuurlijk helemaal niet grappig. Weet je, als wit persoon doorleef je het niet. Gelukkig beginnen de tijden te veranderen, zeker na wat er is gebeurd met George Floyd en de groei van de Black Lives Matter-beweging. Rob Wijnberg, oprichter van De Correspondent, schreef een mooi artikel dat die ontwikkeling goed illustreert.’


Kind van een rechtenstudent uit Sierra Leone en een feminist avant la lettre uit de Jordaan

‘Ik ben opgegroeid in Nederland’, vervolgt George. ‘Wijlen mijn moeder woonde in de Amsterdamse Jordaan, een echte volksbuurt. Eind jaren 50 ging ze naar Engeland, om als au-pair te werken bij een artsenfamilie. Geld voor een lijndienst was er niet, dus ze is aangemonsterd op een kustvaarder. Ja, ze was heel vrijgevochten, een feminist avant la lettre, durf ik wel te stellen. In de VK werd ze verliefd op mijn vader, een rechtenstudent uit Sierra Leone, met een stinkendrijke vader. Mijn moeder werd zwanger van mij, maar de relatie hield geen stand en ze ging terug naar Nederland. Een ongetrouwde vrouw met een zwarte zoon, dat zou in menig buurt voor praatjes en gedoe zorgen. In de Jordaan niet, ik heb een geweldige jeugd gehad!’


Donkere man aan de deur

George: ‘Een enkele keer kwam er een donkere man aan de deur. Dat bleek mijn vader te zijn geweest, die kwam kijken hoe het met mij ging. Ik wilde niets met hem of met Afrika te maken hebben. Uiterlijk was ik een kind van kleur, maar ik voelde me wit. Ik had witte familie, witte vrienden, iedereen om me heen was wit, dat was mijn referentiekader. Toen ik ouder werd, ging dat veranderen. Op een gegeven moment was ik corporate director sales bij de bekende groengele bank. Mijn achternaam – Van der Heijden, de naam van mijn stiefvader – klinkt natuurlijk oer-Hollands. Als ik ergens binnenkwam, voelde ik aan alles dat ze geen zwarte man hadden verwacht. Zodra mensen me leerden kennen was alles goed, maar je moet toch altijd meer je best doen. Het zinnetje ‘Want al ben ik zwart als roet, ik meen het wel goed’ stond niet voor niets jarenlang in de klassieker ‘Daar wordt aan de deur geklopt’.’


Ga het gesprek aan

‘Wij merken het hier ook’, sluit José aan. ‘Tijdens de zomerbarbecue werd ik door een boze man gebeld over een van onze Senegalese monteurs, Hij had z’n bus verkeerd geparkeerd. Kan gebeuren, lijkt me. Maar die man haalde er van alles bij en discrimineerde echt vreselijk. Ik liep naar beneden en vertelde het verhaal aan mijn collega’s. Wij waren met z’n allen helemaal van de kaart, maar de collega zelf haalde z’n schouders op, hij is dat gewoon gewend. Dat is natuurlijk niet normaal. Het leidde uiteindelijk tot mooie gesprekken tot in de late uurtjes over dit onderwerp. Dat is wel waar het begint: praten. Dat heb ik van George geleerd: het gesprek aangaan over het onderwerp. Hij zegt vaak: ‘José, denk je dat of heb je het gevraagd?’ Je neemt als mens zo vaak dingen maar aan. Praat erover, vraag hoe iemand dingen voelt. Dat is zo belangrijk.’


Afrikaanse roots

‘In 2005 heb ik mijn vader uiteindelijk toch leren kennen’, vertelt George verder. ‘Mijn dochter Zoë had wél interesse in haar Afrikaanse roots. Om haar te helpen antwoorden te vinden, heb ik hem eens gegoogeld. Mijn vader bleek een belangrijk man te zijn. Hij was in verschillende landen ambassadeur geweest voor Sierra Leone en ambassadeur bij de Verenigde Naties. Op dat moment was hij vice president van het Speciale Gerechtshof voor Sierra Leone (SCSL), opgericht in 2002 door de regering van Sierra Leone en de VN om personen te vervolgen die oorlogsmisdaden hadden begaan tijdens de burgeroorlog in Sierra Leone. Ik heb contact gezocht en hij is naar Nederland gekomen. Opeens had ik allemaal halfbroers en -zussen. Toen we met het hele gezin naar Sierra Leone gingen, werd ik onthaald als de verloren zoon. Pas toen werd ik me écht bewust dat ik ook nog een andere kant heb, een kant die ik tot dat moment ontkende. Daarmee kwam ook eigenlijk het besef dat ik ook bepaalde momenten in mijn leven met discriminatie te maken heb gehad.’


Veroordeling Charles Taylor

‘Later was mijn vader ook veel in Nederland. In 2013 was hij een van de rechters bij het internationale SCSL in Leidschendam-Voorburg, toen Charles Taylor, de voormalige president van Liberia, veroordeeld werd tot vijftig jaar gevangenisstraf voor medeplichtigheid aan het plegen en medeplannen van misdaden tijdens de burgeroorlog tussen 1991 en 2002 tegen de menselijkheid in buurland Sierra Leone.’


José: ‘Het contact met je vader is mede daardoor wel hecht geworden. Toen je vader overleed in 2016, had ik je net leren kennen bij de Rotary Club. Ik maakte het natuurlijk maar vanaf de zijlijn mee, maar zag hoe heftig het voor je was.’


Van de business naar D&I

George: ‘Klopt, maar al die ervaringen hebben me wel gebracht waar ik nu ben. In 2013 begon ik een exportbedrijf in Sierra Leone, wat groots had kunnen uitpakken, ware het niet dat Ebola roet in het eten gooide. Daarna raakte ik in gesprek met een oud-collega, Yelly Weidenaar. Zij was toen net directeur bij Talent naar de Top, een stichting die de (sub-)top van het Nederlandse bedrijfsleven inclusiever wil maken. Ik was bij de bank al bezig met diversiteit en inclusie (D&I), maar het gesprek met Yelly gaf me het zetje om echt de overstap te maken. Ik ben bij Talent naar de Top aan de slag gegaan als adviseur en trainer op het gebied van inclusief leiderschap, met focus op D&I-bewustzijn en culturele en genderdiversiteit. Later heb ik een aantal jaar bij Politie Nederland als D&I-adviseur gewerkt en nu ben ik alweer bijna een jaar Manager Diversity & Inclusion bij Het Koninklijk Concertgebouw.’


Hoe oprecht is de roep om inclusiviteit?

Jose: ‘Ik hoor nu overal om me heen bedrijven roepen dat ze inclusiever willen zijn. Ik vraag me dan weleens een klein beetje af, is dat oprecht of is dat omdat in de techniek veel te weinig mensen zijn? Maar wat de reden ook is, het belangrijkste is dat mensen gelijk zijn, ongeacht hun afkomst, geaardheid, kleur, culturele achtergrond, geloofsovertuiging, neurodiversiteit of gezondheidstoestand. En zover zijn we nog steeds niet, is ook onze ervaring.’


Gelijkwaardig

George: ‘Niemand is gelijk, het gaat erom dat iedereen gelijkwaardig behandeld wordt. Dat is onze morele verplichting.’


Nuances zijn belangrijk

José: ‘Kijk, dat is precies wat ik bedoel. Als ik met George praat, realiseer ik me dat inclusie in kleine dingen zit. Vaak gaat het over taal. Gelijk of gelijkwaardig, het is een nuance, maar wel een belangrijke. Dat doet je beseffen dat je soms ongewild iemand echt kunt raken met wat je zegt. Door George ben ook ik anders naar diversiteit en inclusie gaan kijken. De passie waarmee hij erover vertelt, hoe hij bepaalde dingen zelf heeft ervaren, daar leer ik zo veel van. Ik ben een echte Hollander, ben in een ondernemersgezin opgegroeid en we hebben het altijd goed gehad. Natuurlijk moet je het zelf waarmaken, maar ik ben wel met een gouden lepel in mijn mond geboren.’


Willy Wonka

‘Je moet ook niet doorslaan. Die ophef rondom de boeken van Roald Dahl, daar vind ik het mijne van. Dat het woord ‘neger’ niet meer gebruikt mag worden, daar ben ik het mee eens, maar dat de Grote Vriendelijke Reus niet langer een zwarte mantel zou mogen dragen en de machines in Willy Wonka’s chocoladefabriek niet langer zwart mogen zijn…. Dat gaat echt te ver. Gelukkig worden de Nederlandse boeken – vooralsnog – niet herschreven. Het geeft wel aan hoe ingewikkeld het soms kan zijn.’


Mix van culturen

José: ‘Eén van onze collega’s komt uit Syrië. Hij werkt al drie jaar bij ons en is een echte kanjer. De laatste tijd heeft hij het heel moeilijk. Eind vorig jaar zonk er een boot met zestig migranten voor de Syrische kust, waaronder mensen die hij kende. Nu onlangs weer die vreselijke, allesverwoestende aardbeving. Moeten wij hem een beetje lastig gaan vallen met auditformulieren. Een collega heeft toen een inzamelingsactie opgestart. Met z’n allen hebben we 25 zakken met kleding én geld ingezameld voor Noord-Syrië. Dankzij de liefde en aandacht die hij kreeg, zag je hem helemaal opfleuren. En geloof me, die inzamelingsactie was geen initiatief van de directie, het kwam uit het team. Die mix van verschillende culturen, dat is gewoon rijkdom. Dat is hier al twintig jaar zo, en daar kan je toch alleen maar apetrots op zijn?’

Deel dit bericht

Meer van dit ontvangen in uw inbox? Schrijf u direct in voor onze nieuwsbrief.

Laatste berichten